مطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان متوسطه استان بوشهر

جامعه‌ی پویا 1و پرتلاش امروزی یک لحظه درنگ نمی کند تا بتواند به فنون جدید و قدرت والای علمی دست پیدا کند در چنین عصری که عصر شکوفایی و بهره جستن از نبوغ بزرگان علمی، پژوهندگان ،مخترعین ، مبتکرین، صنعتگران و است برای اداره سازمان‌های اجتماعی ـ فرهنگی ـ اقتصادی و آموزش جامعه به فکر و ذهن افراد خلاق 2 نیاز است ، تا بتوان همگام و همپای پیشرفت جامعه

دسته بندی	روانشناسی و علوم تربیتی
بازدید ها	1
فرمت فایل	doc
حجم فایل	187 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	169

فروشنده فایل

کد کاربری 2106

تمام فایل ها

مطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان متوسطه استان بوشهر

فهرست		صفحه
جدول شماره 3 ـ1	دامنه نمره خلاقیت ...................................................................................................................................................................................................	76
جدول شماره 3 ـ2	دامنه نمره انگیزه پیشرفت ....................................................................................................................................................................................	76
جدول شماره 4 ـ 1	توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی‌ها ......................................................................................................................................................	78
جدول شماره 4 ـ2	توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی‌های خلاق ....................................................................................................................................	80
جدول شماره 4 ـ3	توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی های عادی ..................................................................................................................................	80
جدول شماره 4 ـ4	توزیع فراوانی میزان انگیزه پیشرفت آزمودنی های پسر به تفکیک خلاق و عادی ..............................................................	81
جدول شماره 4 ـ5	توزیع فراوانی میزان انگیزه پیشرفت آزمودنی‌های دختر به تفکیک خلاق و عادی ..............................................................	82
جدول شماره 4 ـ6	توزیع فراوانی میزان علاقه‌مندی آزمودنی‌های به امور فرهنگی هنری .........................................................................................	84
جدول شماره 4 ـ7	توزیع فراوانی به خاطر آوردن دوران کودکی ..............................................................................................................................................	84
جدول شماره 4 ـ8	توزیع فراوانی تداعی دوران کودکانه توسط بازی‌های کودکانه ..........................................................................................................	85
جدول شماره 4 ـ9	توزیع فراوانی علاقه‌مندی پاسخگویان به بازی‌ها ......................................................................................................................................	86
جدول شماره 4 ـ10	توزیع فراوانی انجام دادن کارهای فرهنگی ـ هنری .................................................................................................................................	86
جدول شماره 4 ـ11	توزیع فراوانی وضعیت تحصیلات اولیه آزمودنی ها ...............................................................................................................................	87
جدول شماره 4 ـ12	میزان علاقه‌مندی دانش‌آموزان به مطالعه کتاب و روزنامه ....................................................................................................................	87
جدول شماره 4 ـ13	توزیع فراوانی میزان گذران اوقات فراغت آزمودنی ها ..........................................................................................................................	88
جدول شماره 4 ـ14	میزان علاقه‌مندی به شنیدن قصه و داستان ....................................................................................................................................................	88
جدول شماره 4 ـ15	میزان خستگی نسبت به نوشتن دفتر خاطرات، یادداشت یا هر گونه تمرین نوشتاری ..........................................................	89
جدول شماره 4 ـ16	میزان تشویق پاسخگویان به انجام مهارت نوشتن .....................................................................................................................................	90
جدول شماره 4 ـ17	توزیع فراوانی شرکت در دوره‌های آموزش ویژه ......................................................................................................................................	90
جدول شماره 4 ـ18	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت انگیزه پیشرفت در دانش آموزان خلاق و عادی ....................	91
جدول شماره 4 ـ19	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت خلاقیت در دانش آموزان خلاق و عادی .................................	91
جدول شماره 4 ـ20	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت تکرار و تمرین نوشتن در دانش آموزان خلاق و عادی ...	92
جدول شماره 4 ـ21	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت مطالعه کتب غیر درسی در دانش آموزان خلاق و عادی .	93
جدول شماره 4 ـ22	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت میانگین قصه گویی والدین و ... برای دانش آموزان خلاق و عادی	93
جدول شماره 4 ـ23	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت میزان تشویق و ترغیب دانش آموزان خلاق و عادی .............................	94
جدول شماره 4 ـ24	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت علاقه به بازی در دانش آموزان خلاق و عادی ........................................	94
جدول شماره 4 ـ25	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی میزان اوقات فراغت دانش آموزان خلاق و عادی ..................................................	95
جدول شماره 4 ـ26	خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت علاقمندی به فعالیت های هنری در دانش آموزان خلاق و عادی ....	96
فهرست نمودارها
نمودار ستونی 4ـ1	میزان خلاقیت دانش‌آموزان خلاق و عادی به تفکیک جنسیت ............................................................................................................	79
نمودار ستونی 4ـ2	میزان انگیزه پیشرفت دانش‌آموزان خلاق و عادی به تفکیک جنسیت ........................................................................................................	83

1ـ1 مقدمه

1

جامعه‌ی پویا [1]و پرتلاش امروزی یک لحظه درنگ نمی کند تا بتواند به فنون جدید و قدرت والای علمی دست پیدا کند . در چنین عصری که عصر شکوفایی و بهره جستن از نبوغ بزرگان علمی، پژوهندگان ،مخترعین ، مبتکرین، صنعتگران و... است برای اداره سازمان‌های اجتماعی ـ فرهنگی ـ اقتصادی و آموزش جامعه به فکر و ذهن افراد خلاق [2] نیاز است ، تا بتوان همگام و همپای پیشرفت جامعه به پرورش[3] افراد خلاق اقدام نمود.

بسیاری بر این عقیده‌اند که خلاقیت[4] امری ذاتی است و فقط خداوند این ودیعه خود را به عده‌ای از انسانها بخشیده و قابل آموزش و آموختنی نیست . عده‌ای با این عقیده مخالفند و ابراز می دارند خداوند به همه انسانها یکسان نعمت بخشیده این افراد (خلاقان) از این نبوغ خدادادی خود ، بیشترین بهره را برده‌اند و نیز معتقدند که خلاقیت صفت مشترک تمامی انسانها است که با پرورش آن می توان آن را از حالت رکود درآورد و از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل کرد و بالعکس می‌توان خلاقیت را با آموزش ناصحیح و غلط از ریشه خشکاند. تحقیقات ادعای گروه دوم را تصدیق کرده و خلاقیت را صفت مشترک تمام انسانها دانسته ، اما مقدار و نوع خلاقیت از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌دانند و هر انسانی به نوعی از خلاقیت خود بهره می‌برد یکی زیاد یکی کم(پیرخایفی،1376). این تحقیقات نشان داده است که رشد و پرورش خلاقیت از همان بدو تولد و دوران کودکی آغاز می‌شود و در دوران دبیرستان به مرحله شکوفائی خود نزدیک می‌شود. البته اگر این توانایی در انسان پرورش یابد تا پایان عمر به غنای والای علمی آن افزوده می‌شود.

پیرخایفی (1376) آموزش خلاقیت را امری حیاتی می‌داند که باید در سطوح مختلف تحصیلی به صورت همگانی انجام گیرد و این آموزش همگانی متضمن انعطاف پذیری ذهن ، توانمندی شخصیت انسان (پرورش روحیه‌ی استقلال و اعتماد به نفس) و ایجاد زمینه و بسترهای مناسب اجتماعی فردی و خانوادگی است. جدای از آموزش همگانی و عمومی آموزش ویژه نیز از ضروریات است . با آموزش ویژه، فکر به طور خاص در یک زمینه ، مهارت مطلوب و مناسب را کسب می‌کندو به اصطلاح اهل علم تخصص می‌یابد. تفاوت اساسی موجود میان آموزش همگانی و آموزش ویژه این است که در آموزش همگانی فرد یاد می‌گیرد که چگونه در خدمت خود باشد و قابلیت‌های خود را بشناسد و به استعدادهایش در زمینه‌های مختلف پی ببرد، امّا در پرورش ویژه فرد علاوه بر شناخت قابلیت‌های خود به خدمات اجتماعی نیز توجه می‌کند و یاد می‌گیرد که چگونه در خدمت جامعه باشد و خود را وقف اجتماع نماید . فرد به صرف داشتن اندیشه‌های خلاق به ما تضمین نمی‌دهد که حتماً این اندیشه را در هر سطحی از خلاقیت که می‌خواهد باشد می‌تواند به مرحله بازدهی و تولید برساند قطعاً در این راه عوامل شخصیتی بسیاری وجود دارند که مانع از به نتیجه رسیدن اندیشه خلاق افراد می‌شوند. عواملی چون ـ اعتماد به نفس پایین ـ نبود اراده و پشتکار ـ اضطراب ـ تشویش خاطر ـ دل نگرانی ـ وسواس ـ خود کم بینی ـ حساس نبودن نسبت به پدیده‌ها ـ تمایل به همرنگی و یکنواختی فکر از عواملی به شمار می‌‌روند که راه را بر اندیشه خلاق می‌بندد . از این رو تدارک دیدن زمینه‌ای که باعث برطرف ساختن عوامل شخصیتی ذکر شده می‌شود ، مهمترین قدم برای رشد اندیشه به شمار می‌رود. در این میان تأکید ویژه بر نقش خانواده و در مرحله‌ی دوم مدرسه است .

ادیسون (به نقل از میرزا آقایی ، 1382) اظهار می‌دارد که : تمام پیشرفتهای عالم گیرش من جمله اختراع برق را مدیون تفکر منظم و یادداشت برداری دقیق است . این گفته ادیسون نقش نوشتن را واضح و روشن بیان می‌کند.

انسان با نوشتن باعث می‌شود که کلمات بر روی کاغذ نقش بگیرند و جاودانه شوند و چشمان آدمی را بار دیگر وادار به تحریک کنند و به دنبال آن ، نگاه‌ها به حرکت در می‌آیند و چرخه‌ای از نگاه ها ـ سکوت ـ تفکر و نوشتن شکل بگیرند . اگر انسان بخواهد به افکار نو برسد باید بنویسد و لحظاتی از عمر خویش را (چه روز و چه شب) به نوشتن اختصاص دهد. او با نوشتن ، درست فکر می‌کند و با ظهور افکار جدید، چرخی را به حرکت وا می‌دارد که انتهایش رسیدن به کلمات جدید است انسان با نوشتن تلاش می‌کندبا خود صحبت کند. زمانی را که آدمی صادقانه با خود شروع به صحبت کردن می‌کند و ارتباطی با درون خود بر قرار می‌کند، سبب بیداری درونش می‌شود. تکامل بشر از طریق کشف و ثبت تجربیات صورت پذیرفته است. زمانی که انسان با نوشتن به افکار خویش وسعت می‌دهد این اقدام زمینه ساز جهت وجود دیگری در انسان می‌شود. در چرخه نگاه ـ سکوت ـ تفکر محصول زیبایی بنام هنر نوشتن نهفته است . نوشتن می‌تواند زمینه ساز شکو‌فایی افکار نو در انسان شود (میرزا آقایی ، 1382).

واقعیتی که نمی‌توان از آن فرار کرد این است که توفیق در نوشتن شباهت زیادی به توفیق در هر کار مشکل دارد. این توفیق مستلزم گذراندن یک دوره طولانی کار آموزی است که طی آن، شخص مبانی هنر نوشتن می‌آموزد و با اصول پر رمز و راز آن آشنا می‌گردد. انسان برای التیام درون خود می‌نویسد اگر چه در عالم رؤیا سیر می‌کند . او بدون توجه به پاداش به تلاش می‌پردازد تا بتواند خود را باور کند و ذهن خود را بارور سازد. البته نقش قریحه و استعداد فردی در کسب این مهارت بسیار مهم است.با نویسندگی می‌توان به صورت چشمگیری قدرت تصور را پرورش داد و آزمایش‌های علمی ، سیال بودن[5] در نویسندگی را به عنوان شاخص اساسی استعداد خلاقیت ارزیابی نموده است (اسبورن ، 1966 ، ص44).

نوشتن به انسان گشادگی فکر و وسعت دید می‌دهد . انسان هر گاه به بازی با کلمات می‌پردازد از میان حصار درون خارج شده و به کاوش در درون دیگران می‌پردازد و از دسترنج آنها استفاده می‌برد و به توسعه فکردیگران می‌پردازد.

بارها شاهد بوده‌ایم که نویسنده‌ای به دلایلی نتوانسته کتابی را به پایان برساند ولی دیگری به نحوی شاید مطلوب‌تر ادامه می‌دهد یا نویسنده‌ای به زبان شیرین‌تر داستانی را به زبان خود با بهره گیری از کتاب دیگری نقل می‌کند.این نمونه‌ای از گشادگی فکر است.

اسبورن[6] (1966) معتقد است : « گشادگی فکر برای خلاقیت آنقدر مهم است که باید عواملی را که ممکن است راه نفوذ مغز را در جستجوی ایده‌ها ببندد از خود دور کنیم . برای پاستور وقتی که به جنوب فرانسه برای نجات مردم رفت آسان بود که علت بیماری کرم ابریشم را کشف شده تلقی کند پرورش دهندگان کرم ابریشم کوشیدند که نظریات خود را در زمینه این بیماری که چه بود و چه چیز‌هایی باعث آن می‌شوند به او بقبولانند اگر وی تئوریهای آنان را در این مورد قبول می‌کرد هرگز قادر به یافتن پاسخی که برای کشورش آنقدر با ارزش بود نمی‌شد» (ص68) .

عده‌ای معتقدند کوشش فکری کار آسانی است اما با وجود این اعتقاد کمتر به کوشش فکری حساب شده دست می‌زنند . شاهد این مدعا این است که بارها دیده‌ایم همزمان با پخش آهنگ یا تصنیفی شنونده به همنوایی با خواننده می‌پردازد ولی به محض خاموش گشتن صدا ـ صدای زبان همراه از حرکت می‌افتد حتی اگر بارها آهنگ را زمزمه کرده باشد . این سکوت و سقوط نتیجه‌ی عدم کوشش فکر و تفکر عمیق است (اسبورن ، 1966 ، ص165).

اگر به جمع دانشجویان سال آخر دانشگاه‌ها بروید و از سختی دوران تحصیل از ایشان سوال کنید اکثر آنها از مشقت و سختی نوشتن پایان نامه یاد می کنند . آیا آنها از جمع‌آوری اطلاعات و پیشینه تحقیق عاجزند؟ آیا از انجام کارهای آماری رایج و یا از نوشتن و شروع آن ؟ تمام جواب آن است که یقیناً از شروع نوشتن.

1

ویلیام جیمز [7] (به نقل از اسبورن ، 1966)گفته است : «در نهان خانه تاریک مغزمان می‌دانیم که چه باید بکنیم لیکن به نحوی نمی‌توانیم (نمی‌دانیم) از کجا شروع کنیم. هر لحظه در انتظار طلسم شدن هستیم. لیکن لحظه‌ای بعد این انتظار تمام شده و در مسیر آن غوطه وریم» . (ص 120)

گر چه نوشتن و انشاء جملات برای ما پرورش یافتگان نظام آموزشی ، کاری سخت و طاقت فرسا است اما بیان عواطف، احساسات درونی و مکنونات قلبی تسکین بخش آلام و آمال انسان‌هاست .

در این عصری که جوان غرق در ماهواره و سخت افزار گشته و نوشتن را به فراموشی سپرده است به سختی می‌توان از خلاقیت در نوشتن آن هم به این نرمی و آسودگی خاطر ، سخن راند چرا که دل‌های رایانه‌ای و چشم‌های ماهواره‌ای زبان محاوره‌ای و ذهن پویا و خلاق نوشتاری را از مردمان گرفته است و راه را بر پویندگان راه دانش بسته و اجازه ورود به اندک طالبان هنر‌مند نداده و نمی‌دهد.جهان با سیر شتابنده و صعودی خود راه را می‌پیماید و ما با تکیه به دانسته‌ها ؛ داشته‌ها و نوشته‌های گذشتگانمان سیر نزولی را طی می‌کنیم . هدف از بیان این سطور این نیست که ما خاطرات جاوید گذشتگانمان را به فراموشی بسپاریم و پیشینه شگرفمان را هیچ پنداریم یا بالعکس دست به کار شگرفی بزنیم و تک تک دانش‌آموزان را نویسندگان و اندیشمندان نظریه پردازآینده بکنیم ؛ هدف آن است که فاصله نوشتن و گفتن را کم کنیم و دلهره و هراس از نوشتن را کاهش دهیم.

1ـ2 بیان مسئله تحقیق

تردیدی نیست که دوام و بقای کشور‌های مترقی مدیون نوآوری نیروهای خلاق آن کشورهاست تقلید و استفاده و کپی کردن از کشفیات دیگران واماندگی و وابستگی علمی فرهنگی را به دنبال دارد امروز زمین و زمان در سلطه‌ی اندیشه‌های مبتکران و مخترعان نوین است. « در کشورهای پیشرفته اعتقاد بر این است که امروزه به جای تولید کالا باید به تولید دانش فنی و به جای اندیشه‌های مصرفی، به تولید اندیشه‌های بدیع و ناب و جدید اقدام کرد. اولین شرط اجرای چنین سیاستی ، ایجاد زمینه مناسب برای پرورش خلاقیت‌هاست برای انجام این مهم ، باید هدفهای آموزشی یک جامعه حامل پیامهای خلاق باشد» (کیامنش و شهرآراء ، 1378) .

آمابلی[8] (1989) خلاقیت را سه جزئی می‌داند : کسب مهارت در یک زمینه علمی و مهارت‌های تفکر و رفتار و عملکرد خلاق و انگیزه درونی[9] از اجزاء تشکیل دهنده خلاقیت است. در این پژوهش[10] ، مهارت نوشتن خلاق که یکی از اجزاء تشکیل دهنده خلاقیت است را انتخاب نموده‌ایم . پس در اولین گام باید مهارت نوشتن خلاق را با تعریفی روشن تبیین نماییم . می‌توان مهارت نوشتن خلاق را بدین گونه تعریف کرد: مهارت بکارگیری حواس، استفاده از صوت و لفظ برای بیان مفاهیم و حقایق و انعکاس احساسات و عواطف ؛ خلق و آفرینش اثر هنری نوشتاری.

تعریف یاد شده از عناصری چون : حواس ـ خلق اثر هنری و انعکاس احساس تشکیل شده برای تبیین تعریف فوق تعریف عناصر ذیل ضروری است:

مهارت[11] : مجموعه‌ای از آموزش‌های نظری و عملی که به تدریج انسان را قادر می‌سازد حقایقی را که به خوبی نمی‌شناسد یا نمی‌تواند انجام دهد به نحو مطلوبی انجام دهد (عطار، 1375).

حواس[12] : انجام هر گونه مهارتی چه یدی و چه ذهنی که نیاز به بکارگیری قوای حس شنیداری ـ دیداری و گویایی دارد . همچنین حواس چشایی و لامسه در ارتباط آدمی با جهان خارج از محیط طبیعی کاری کمتر از سه حس ذکر شده انجام نمی‌دهند (عطار، 1375).

انعکاس احساس[13] از آنجا که نوشتن نیاز به بکار‌گیری هر چه بهتر حواس دارد؛ در بیان احساسات نقش نوشتن به دلیل پایداری بسیار ارزشمند و خطیر است(عطار، 1375).

خلق اثر هنری[14] خلق اثر هنری درتدوین یک کتاب ارزشمند یاترسیم اثر هنری و... خلاصه نشده است . کودکی که با کلمات قصار خود نظر معلم ،والدین را جلب می‌کند یا هنر‌مندی که با بازی زیبای خود عواطف بینندگان را تحریک می‌کند همه و همه خالق اثر هنری هستند .مهارت نوشتن خلاق، یکی از حوزه‌های خاص مهارت است که مراحل پنجگانه فرآیند خلاقیت را دارا است. در پشت نگاه ، تأمل و تفکر انسان مسئله‌ها نهفته است . آدمی برای حل مسئله‌هایش ، برای به نمایش گذاشتن افکار و اندیشه‌هایش به جمع آوری اطلاعات و منابع می‌پردازد و خود را آماده نوشتن[15] می‌کند. داشتن ایده‌های بدیع و نوین و منحصر به فرد از درون انسان تراوش می‌کند. گاه این ایده قدم به عرصه وجود نمی‌گذارد و هویدا نمی‌گردد و در بطن آدمی می‌میرد. گاه با تولید اندیشه نوین تحول شگرفی در جامعه صورت می‌پذیرد (آمابلی ، 1989 ، ص 57).

نویسندگان بعد از ایجاد ایده به اعتبار‌یابی می‌پردازند . اینان چون آشپزی که غذای در حال تهیه خود را می‌چشد تا ببیند خوب شده است یا نه عمل می‌کنند. ارزیابی[16] از نوشته آخرین گام نوشتن است که نویسنده‌بر می‌دارد یا نوشتن را متوقف می‌کند و مسئله را از نو تعریف می‌کند و یا لبخند رضایت بر لبانش نقش می‌بندد و ادامه می‌دهد. داشتن استعداد اندک می‌تواند پایه گذار مهارت نوشتن خلاق باشد . همان کاری که سکوت ـ تفکر و تکرار و تمرین در تداوم نوشتن انجام می‌دهند. قلمرو مهارتها به منزله مواد اولیه ـ استعداد ـ آمـوزش و تجـربه در یک حوزه خاص می‌باشد. این قلمرو تا حدودی ذاتی است کودکان مطمئناً با درجات متفاوتی از استعداد به دنیا می‌آیند . آموزش و تجربه می‌تواند حتی در سطوح نسبتاً کمی از استعداد راه بلندی را به سوی پیشرفت طی کند (آمابلی ، 1989 ، ص 58).

واضح است که انسان قبل از آنکه بتواند در یک زمینه خلاق گردد باید دارای مهارت باشد که اکثر ما آن را نادیده می‌گیریم اما چه کسی شنیده است که دانشمندی بدون فرا گرفتن فیزیک اتمی بتواند در زمینه علم فیزیک اتمی خلاق گردد و هیچ کودکی قادر به انجام کاری خلاق در زمینه نقاشی نخواهد بود مگر آنکه طرز به دست گرفتن قلم‌مو ترکیب رنگ‌ها و کشیدن خطوطی را که قصد دارد برروی کاغذ بیاورد را بیاموزد.جالب اینجاست که توانایی در یک زمینه الزاماً به توانایی درسایرزمینه‌ها مربوط نمی‌گردد (آمابلی ، 1989 ، ص 59) .

آیا نویسنده‌ی هر نوشته‌ای را می‌توان خلاق شمرد؟ این سؤالی است که ذهن خوانندگان کتب و نشریات را به خود مشغول داشته است و پاسخ ثابتی نیافته است. با توجه به آنچه گفته شد نویسنده خلاق ، نویسنده‌ای است که بدون تکلف بتواند افکار و اندیشه‌هایش را به نمایش بگذارد و نوشته خلاقانه نوشته‌ای است که از درون افراد سرچشمه گرفته باشد و بر درون دیگران حکمفرمایی ‌کند تاریخ شاهد تحولات عظیمی بواسطه درخشش نویسند‌گان خلاق بوده و خواهد بود . بسیار دیده شده است که نویسندگان خلاقی سر خود را بواسطه نوشتن حقانیت از دست داده‌اندو بر خلاف آن نویسندگانی هم بوده‌اند که حتی با نوشتن یک کتاب سر میلیون‌ها نفر از زیر شمشیر جلادان زمان بیرون کشیده‌اند.

در این تحقیق پژوهشگر به دنبال ارائه‌ی پاسخ‌هایی مناسب برای پرسش‌های ذیل است :

1ـ آیا بین میزان انگیزه پیشرفت دانش‌آموزان خلاق (نویسنده) و عادی تفاوتی وجود دارد؟

2 ـ‌آیا بین میزان خلاقیت دانش‌آموزان خلاق نویسنده و عادی تفاوتی وجود دارد ؟

3 ـ آیا بین میزان تکرار و تمرین دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوتی وجود دارد ؟

4 ـ آیا بین میزان مطالعه کتب غیر درسی دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوتی وجود دارد؟

5 ـ آیا بین میزان قصه گویی (والدین ،دوستان، نزدیکان و معلمین)برای دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوتی وجود دارد؟

6ـ آیا بین میزان تشویق و ترغیب دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوتی وجود دارد؟

7ـ آیا بین میزان بازیهای کودکانه دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوتی وجود دارد؟

8 ـ آیا بین میزان اوقات فراغت دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوتی وجود دارد؟

9 ـ آیا بین میزان فعالیتهای هنری دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوتی وجود دارد؟

1ـ3 اهمیت و ضرورت پژوهش

تردیدی نیست که مهمترین نقشی که والدین می‌توانند در تربیت کودکان ایفا کنند ، پرورش توانایی خلاقیت آنها‌ست زیرا خلاقیت به نحوی از انحاء عامل کلیه پیشرفت‌های بشری است و امکان بروز خلاقیت افراد وقتی مهارت‌ها و انگیزه‌‌ی خلاقیت در کودکی پرورش یابد بسیار بیشتر است واقعیت از این مهمتر این که ، بسیاری از روان شناسان تأکید دارند خلاقیت و سلامت روح و روان همراه و همگام‌اند . خلاقیت کلید طلایی خوشبختی است (آمابلی ، 1989 ، ص 7) .

خلاقیت حوزه افراد «تیزهوش»و با استعداد نیست. مهمترین عامل در خلاقیت، انگیزه برای انجام کار‌های خلاق است.

استعداد ـ ویژگی‌های شخصیتی و مهارتی به والدین و مربیان نشان می‌دهد که کودک چه کاری می‌تواند انجام دهد ولی انگیزه نشان می‌دهد چه کاری انجام خواهد شد. انطباق انگیزه‌ها با استعداد و مهارتهای کودکان است که در خلاقیت کارساز می‌باشد (آمابلی ، 1989 ، ص 7). آیا نوشتن می‌تواند فشار روحی را کاهش داده لطمات گذشته را درمان کرده دردها را تسکین داده و روحیه انسان را بشاش و عالی نماید؟ بسیار دیده شده است که افراد با داشتن یک دفتر خاطرات و نوشتن آلام و امیال خود در آن دفتر ، خود را سبکبال و سبک بار می‌کنند. نوشتن مهارت است و کسب مهارت نیاز به آموزش دارد . نوشتن و نویسندگی یکی از مقوله‌های آموزش زبان فارسی است درس انشاء امروزه نقش یک کار تفننی به خود گرفته است . مدیران مراکز آموزشی از معلمان ادبیات می‌خواهند جهت بالا بردن نمره معدل سالانه دانش آموز حداکثر نمره دانش‌ آموز را بدهند . همه محصلین به نوشتن نیاز دارند این نیاز از کارهای ساده نگارشی شروع می‌شود تا به پیشرفته‌ترین آثار ادبی و هنری می‌رسد. ما توفیق تمدن اسلامی و غنای آن را در آثار بزرگان و نوشته‌های اندیشمند‌ان آن دوران می‌بینیم .هر گاه قدم به جلو می‌گذاریم با غفلت در برنامه ریزی آموزش و پرورش روبرو می‌شویم . اگر آموزش و پرورش ما امروز به چنین امری توجه نکند فردا بسیار دیر خواهد شد(میرزا آقایی ، 1381) . اکتفا نمودن به برگزاری مسابقات انشاء نویسی ـ مقاله نویسی ـ پژوهش و تحقیق ـ سرودن شعر و قصه یعنی ایستایی و رکود .

جوامعی که بتوانند خلاقیت نسل جوان را احیاء و شکوفا سازند از میزان قابل توجه توسعه، رشد و شکوفایی علمی برخوردار خواهند شد و هر میزان که خلاقیت پرورش و تعالی نیابد رکود علمی ـ صنعتی و فرهنگی را باید برای آن جامعه انتظار داشت (نوکنده ، 1383 ، ص 35) .

1ـ4 اهداف پژوهش

در نظام آموزشی ایران به تفکر منطقی، توانایی بیان کلامی، خوب خواندن توجه بیشتری نسبت به توانایی فضایی، خلاقیت و تفکر شهودی می‌شود . این توجه نباید راه را بر هنرمندان و خلاقان مسدود نماید چرا که جامعه همانگونه که به علم و منطق نیاز دارد به هنر و خلاقیت نیز احتیاج دارد.

هدف کلی از این پژوهش عبارتست از بررسی عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش‌آموزان مقطع متوسطه که در راستای این هدف کلی، اهداف جزئی زیر مد نظر می‌باشد :

1ـ بررسی و شناخت میزان تأثیر انگیزه پیشرفت بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

2ـ بررسی و شناخت میزان خلاقیت دانش‌آموزان خلاق نویسنده و عادی

3ـ بررسی و شناخت میزان تأثیرتکرار و تمرین بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

4 ـ بررسی و شناخت میزان تأثیرمطالعه کتب غیر درسی بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

5 ـ بررسی و شناخت میزان تأثیرقصه گویی(والدین، دوستان، نزدیکان، معلمین) بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

6ـ بررسی و شناخت میزان تأثیرتشویق و ترغیب بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

7ـ بررسی و شناخت میزان تأثیربازیهای کودکانه بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

8 ـ بررسی و شناخت میزان تأثیراوقات فراغت بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

9ـ بررسی و شناخت میزان تأثیرفعالیت‌های هنری بر نوشتن خلاق دانش‌آموزان

1ـ 5 فرضیه‌های پژوهش

1ـ بین میزان انگیزه پیشرفت دانش‌آموزان خلاق نویسنده و عادی تفاوت وجود دارد.

2 ـ بین میزان خلاقیت دانش‌آموزان خلاق نویسنده و عادی تفاوت وجود دارد .

3 ـ بین میزان تکرار و تمرین دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوت وجود دارد.

4ـ بین میزان مطالعه کتب غیر درسی دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوت وجود دارد.

5 ـ بین میزان قصه گویی (والدین ، دوستان، نزدیکان ومعلمین) برای دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوت وجود دارد.

6ـ بین ‌ میزان تشویق وترغیب‌دانش‌آموزان خلاق‌و‌عادی تفاوت‌ وجود دارد.

7ـ بین میزان بازی های کودکانه دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوت وجود دارد.

8 ـ بین میزان ‌اوقات فراغت دانش‌آموزان‌خلاق و عادی تفاوت وجود دارد.

9ـ بین میزان علاقه‌مندی به فعالیت‌های هنری دانش‌آموزان خلاق و عادی تفاوت وجود دارد.

1ـ6 تعاریف عملیاتی متغیرها و مفاهیم تحقیق

1ـ6ـ1 نوع متغیر‌های تحقیق

این تحقیق از نوع تحقیقات غیر آزمایشی است . در تحقیق غیر آزمایشی روابط بین متغیر‌ها‌ی دستکاری نشده ،‌ مطالعه می‌شود بدین معنا که محقق متغیر‌های مورد مطالعه را شخصاً دستکاری نمی‌کند، بلکه آنها را به گونه‌ای که در گذشته اتفاق افتاده بررسی می‌کند و تأثیر آنها را بر یکدیگر و یا در سایر متغیر‌های مورد نظر مورد مشاهده قرار می‌دهد.

غیر آزمایشی بودن پژوهش حاضر با توجه به عدم امکان دستکاری متغیر‌ها معلوم می‌باشد. در این پژوهش ما با دو نوع متغیر از نظر نقش ‌آنها سر و کار داریم :

1ـ متغیر‌های مستقل[17] 2 ـ متغیر وابسته[18]

در تعریف متغیر مستقل می توان گفت متغیر مستقل متغیری است که می‌تواند بر متغیرهای دیگر تأثیر گذار یا علّت وقوع یا افزایش یک رویداد شود . در این پژوهش متغیر‌های مستقل عبارتند از:

1ـ انگیزه پیشرفت

2ـ تکرار و تمرین نوشتن

3ـ بازی‌های کودکانه

4 ـ کارهای هنری

5 ـ اوقات فراغت

6 ـ قصه گویی والدین ، معلمین، دوستان و ...

7ـ تشویق و ترغیب والدین

8 ـ مطالعه کتب غیر درسی

9ـ میزان خلاقیت

متغیر وابسته: منظور متغیری است که تحت تأثیر متغیر یا متغیر‌های مستقل قرار می‌گیرد.

متغیر وابسته در این پژوهش مهارت نوشتن خلاق در دانش‌آموزان متوسطه‌ی استان بوشهر می‌باشد . از نظر اندازه‌گیری متغیر‌های موجود ، با توجه به نظم رتبه‌ای[19] که افراد مورد مطالعه از آن برخوردار هستند این متغیر‌ها جزء متغیر‌های کمّی قرار می‌گیرند .

1ـ 6 ـ2 مراحل اندازه گیری[20] متغیر‌ها

از آنجا که هدف پژوهش کشف روابط بین متغیر‌هاست،برای کشف این روابط ناچاریم به اندازه‌گیری متغیر‌ها بپردازیم می‌دانیم شناخت هر فرد یا گروهی از افراد مستلزم جمع ‌آوری اطلاعات لازم در مورد آنان بر اساس روش علمی یعنی اندازه گیری است. همانگونه که قبلاً گفته شد در این پژوهش اندازه گیری به صورت کمی انجام گرفته بر همین اساس به صفات یا خصایص افراد بر اساس قواعدی معین ، اعداد معین و مقادیر کمی نسبت داده شده است.

1ـ6 ـ3 تعریف متغیر‌ها

نخستین گام برای اندازه گیری هر متغیر، تعریف دقیق آن است . قبل از هر کاری اول باید بدانیم که در واقع چه چیزی را می‌خواهیم اندازه گیری کنیم .گاهی اوقات دشواری حل مسائل و پاسخ دادن به پرسش‌ها به دلیل مبهم بودن متغیر‌های آن است. متغیر‌هایی که نزد افراد مختلف معانی متفاوت دارند، چنانچه پژوهشگر تعریف دقیق و روشنی از آنها نداشته باشد قادر به اندازه‌گیری آن نخواهد بود .

برای سهولت در انجام اندازه‌گیری متغیرها ابتدا به تعریف مفهومی متغیر‌ها سپس به تعریف عملیاتی آنها می‌پردازیم .

الف)تعریف مفهومی[21] یا سازه

ـ انگیزه پیشرفت : میل یا اراده تسلط بر اطلاعات و دانش‌های نظری در یک زمینه‌ی معین ؛

ـ تکرار وتمرین : انجام دوباره یک عمل و توسعه یادگیری با توجه به یافته‌های قبلی؛

ـ میزان خلاقیت : میزان تحولات دامنه‌دار و جهشی در فکر و اندیشه انسان به طوری که حائز توانایی در ترکیب عوامل قبلی به طرق جدید باشد (آقایی فیشانی ، 1377).

ـ بازی‌های کودکانه : فعالیت‌ها و تمایلات طبیعی فرد در زمان کودکی است که اساسی‌ترین پایه رشد کودک محسوب می‌شود (عطاران ، 1375).

ـ مطالعه کتب غیر درسی: نگرش در کتب غیر درسی برای وقوف در آنها ؛

ـ فعالیت‌های هنری : به هر گونه فعالیتی که به ذوق و قریحه‌ی هنری فرد مربوط شود گویند .

ـ قصه‌گویی و داستان پردازی : بیان داستان، حکایت و قصه برای برخوردار‌ی از تجارب دیگران؛

ـ اوقات فراغت : انتخاب آگـاهانه توأم با انگیزه‌ی لازم و آزادی کـامل به منظور گذر از یک فعالیت اجباری و بدون تمایل به فعالیتی دلخواه و مورد رضایت با هدف استفاده‌ی بهینه از زمان و فرصت جهت رشد فکر ، جسم ، تعالی روح و روان شخص یا به تعریف دیگر زمان آسایش و استراحت بعد از انجام کار و فعالیت اجباری (رستمی ، 1379) ؛

ـ تشویق و ترغیب والدین : بشوق انداختن و راغب کردن والدین فرزندان را، جهت انجام کاری؛

دانش‌آموز خلاق : دانش‌آموز خلاق کسی است که قادر است بیشترین راه‌حل مناسب را مطرح کند تا مسئله‌ی مورد نظر را تحلیل نماید . یا به تعریف دیگر ، دانش‌آموز خلاق آگاهانه یا به طور ناخودآگاه افکار (اسبورن ، 1966)خود را در تمام جهات به کار می‌اندازد و خطر انحراف از راه‌حل‌های سنتی را به جان می‌خرد و برای رسیدن به نتیجه از مشارکت ، مشابهت ، محدودیت و ... استفاده می‌کند (امیر حسینی ، 1384) .

دانش‌آموز عادی : به دانش‌آموزی گفته می‌شود که بر مبنای قیاس‌های نزدیک و استمرار بر این کار و عدم استمرار بر مبنای استدلال و حساسیّت در برابر رویدادهای بیرونی ، به تفکر و عمل می‌پردازد (امیر حسینی ، 1384) .

ب) تعریف عملیاتی[22]

هدف از تعریف عملیاتی قابل مشاهده کردن و اندازه‌گیری متغیر‌هاست.

ـ انگیزه پیشرفت : کسب نمره‌ی متوسط از آزمون انگیزه‌ی پیشرفت ؛

ـ تکرار و تمرین : داشتن دفتر خاطرات و نوشتن مسایل و رخداد‌های روزانه در آن و استمرار در انجام این عمل را وسیله‌ی سنجش این متغیر قرار داده‌ایم.

ـ بازی‌های کودکانه : انجام بازیهایی در فضای آزاد ، گل بازی ، خمیر بازی و ... نمونه‌هایی از بازی‌های کودکانه انجام گرفته در زمان کودکی است که می‌تواند وسیله‌ی سنجش این متغیر قرار گیرد .

ـ کارهای هنری : پرداختن به نقاشی، خطاطی، سفالگری، هنر‌های دستی، نمایشی .... راهی برای عملیاتی کردن این متغیر است.

ـ اوقات فراغت : برای عملیاتی نمودن این متغیر از شاخصهایی نظیر با دوستان بودن، میزان تماشای تلویزیون و بازی و سرگرمی و مطالعه استفاده شده است.

ـ قصه‌گویی : میزان علاقه‌مندی به شنیدن قصه از زبان والدین ، دوستان، معلمین راهی برای عملیاتی کردن این متغیر بوده است.

---

جهت دریافت فایلمطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان متوسطه استان بوشهر لطفا آن را خریداری نمایید

مطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان متوسطه استان بوشهرمهارت نوشتنقصه‌گوییطرح توجیهی مطالعهنمره خلاقیتنمره انگیزه پیشرفتمیزان خلاقیت آزمودنی‌هاتداعی دوران کودکانه توسط بازی‌های کودکانهطرح توجیهی مطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان متوسطه استان بوشهرروانشناسیدانلود طرح توج