تاریخچه
مرور وقایع گذشته و آمارهای بهداشتی در طول 20 سال گذشته
نشان می دهد که بلایای طبیعی باعث مرگ بیش از سه میلیون و حداقل 800 میلیون
نفر زخمی در جهان شده است. تنها طی سال های 1996-1997 میلادی خسارت های
ناشی از بلایای عظیم به بیش از 400 میلیارد دلار رسیده و این در حالیست که
در دهه قبل میزان خسارت 147 میلیارد ، در دو دهه قبل ، یکصد میلیارد دلار
گزارش شده است و در سه دهه گذشته میزان وقوع بلایا 3 برابر و زیان های مالی
ناشی از آن ها 8 برابر شده است.
ایران جزء 10 کشور بلاخیز جهان است و
90 درصد جمعیت کشور در معرض خطرات ناشی از سیل و زلزله قرار دارند. بلایای
طبیعی تنها در هفت سال گذشته بیش از 2157 میلیارد ریال خسارت به کشور ما
وارد نموده است و کشور ما را از نظر آمار و وقوع حوادث طبیعی در مقام ششم
جهانی قرار داده است. در 90 سال اخیر بیش از 120 هزار نفر از مردم ایران بر
اثر وقوع بلایای طبیعی کشته شده اند که از این تعداد 76 درصد بر اثرزلزله ،
13 درصد براثر سیل و 11 درصد بر اثر سایر بلایای طبیعی جان خود را از دست
داده اند.
بطور کلی بلایا موجب شیوع بیماری های جدید و غیر عادی نمی
شوند و در هنگام بروز بلایا مردم دقیقاً از مسایل بهداشتی و بیماری هایی
رنج می برند که قبلاً به آن مبتلا شده اند و از آنها رنج می برند.در شرایط
بحران ، کودکان و نوجوانان از اسهال ، سرخجه و عفونت های حاد تنفسی می
میرند همانگونه که برادران و خواهران آنان در شرایط عادی مرده اند. تجربه
نشان داده است که اقدام مسئولانه در بروز بلایا تنها داشتن اطلاعات کافی
نیست بلکه علاوه بر آن باید درک درستی از آنچه برای عمل مناسب است وجود
داشته باشد. خلاصه نتایج بررسی تجربه‌های ملی و جهانی در برخورد با بلایای
طبیعی تحت عناوین ذیل و با تأکید بر مسایل بهداشتی نشان داده شده است.
1- بیشترین علت ضایعات چیست؟
2- مهمترین مسایل ساعت ها و روزهای اول و بعد از بحران چیست؟
3- مهمترین دشواری ها در عملیات کمک کدام عامل است؟
4- خطاهای ثبت شده در کمک رسانی گذشته چه بوده است؟
5- برای مقابله با بلا چه آمادگی هایی ضرورت دارد؟
6- در تجربه های موجود برجسته ترین جنبه های مثبت عملیات چیست؟
در
سطح جهان بیش از 40 مجموعه بلایای طبیعی با زیر مجموعه های متعدد شناسایی
شده اند که از این تعداد حدود 30 مجموعه بلایای طبیعی ، سرزمین ایران را
تهدید می کند. بنا به نظر کارشناسان ، ایران یکی از مستعد ترین کشورهای روی
خط زلزله دنیا است. بر پایه آمارهای رسمی در 30 سال گذشته بیش از 60 درصد
تلفات جانی کشور ناشی از زلزله بوده است و از 678 شهر کشور تنها 3 درصد
از نظر وقوع زلزله ، کم خطر می باشند. بررسی ها نشان می دهد که تقریباً در
هر هفته 2 زلزله با شدتی کمتر از 4 درجه در مقیاس ریشتر ، در هر ماه یک یک
زلزله با مقیاس 4 درجه در مقیاس ریشتر و در هر دو سال زلزله با شدت 6 درجه
در مقیاس ریشتر و در هر 10 سال یک زلزله بالای 6 درجه در مقیاس ریشتر در
کشور ایران رخ می دهد. که یکی از مهیب ترین بلایای طبیعی قرن بیستم که در
کشور ما رخ داده است زلزله 31 خرداد سال 1369 در استان گیلان و زنجان بوده
که بیش از 40 هزار تلفات جانی و 100 هزار نفر بی خانمان بر جای گذاشت. و در
طول دو دهه اخیر زمین لرزه رودبار یکی از شدیدترین حوادث طبیعی جهان که
خسارات جانی و مالی بسیار سنگین بر جای گذاشته بحساب می آید.اکنون اگر
خسارت های زلزله های مهم جهان و ایران را در نظر بگیریم ، ترتیب کشورها از
لحاظ خسارت های مالی و تلفات جانی به این صورت خواهد بود که کشورهای چین ،
ایران ، ژاپن ، ایتالیا و ترکیه از لحاظ تلفات جانی و کشورهای ایتالیا ،
ایران ، آمریکا ، ژاپن و چین از لحاظ خسارت های مالی وارده در سطوح بالاتری
قرار دارند. بویژه که در کشور ما ، زلزله های دهه اخیر ، بویژه زلزله
هولناک و شاید بی سابقه بم ، توانست بسیاری از این برآوردهای جانبی را
جابجا کند و کشور ما را از هر لحاظ در بالاترین مرتبه قرار دهد.
سیلاب
بعنوان یک بلای طبیعی شناخته شده است ولی در عمل سیلاب هم از نظر تلفات
جانی و هم از نظر خسارات مالی مهیب ترین بلای طبیعی شناخته می شود. از سال
1988 تا 1997 حدود 390000 نفر در اثر بلایای طبیعی در جهان کشته شدند که 58
درصد مربوط به سیلاب ، 26 درصددر اثر زلزله 16 درصد در اثر طوفان و
بلایای دیگر بوده است . خسارات کل در این 10 سال حدود 700 میلیارد دلار
بوده است که به ترتیب 33 ، 29 و 28 درصد مربوط به سیلاب ، طوفان و زلزله
بوده است. در این رابطه نکته نگران کننده افزایش تلفات و خسارات سیلاب در
جهان در دهه های اخیر بوده است. پیشرفت صنعت ، سوخت مواد محترقه ، افزایش
CO2 و سایر گازهایی که باعث احتباس گرما در زمین شده و حالت گلخانه ای
ایجاد می کنند که باعث بروز حوادثی همچون زلزله می شود. در شرایط جنگ ،
شدیدترین محدودیت ها در زمینه کارکنان ، تجهیزات و لوازم خدمات پشتیبان
ایجاد می شود. لذا در این شرایط لازم است به نحو ماهرانه ای از منابع امداد
استفاده کرد. همواره اینگونه تصور می شود که بلا اکثراً پدیده ای ناگهانی
است ولی اکنون مسلم گردیده است که برخی از بلایا مسیری آهسته و پیشرونده
دارند که نمونه آن آلودگی هواست.
شامل 125 صفحه word